In 2018 vestigde de wolf zich voor het eerst in 150 jaar weer op Nederlandse bodem, op de Noord-Veluwe, vrijwel direct gevolgd door felle discussies. Die discussies zijn vaak gevoed door eenzijdige berichtgeving, aannames, desinformatie en laten weinig ruimte voor nuance. Daardoor ontstaat polarisatie.

Nederland en de EU hebben zich verbonden aan het Verdrag van Bern. Dit leidt tot een verplichting bijzondere aandacht te besteden aan soorten die met uitsterven worden bedreigd of kwetsbaar zijn. In Europa zijn deze internationale afspraken opgenomen in de Habitatrichtlijn, deze is gericht op het beschermen en herstellen van biodiversiteit en kwetsbare leefgebieden.

Op 3 december 2024 heeft de permanente commissie van het Verdrag van Bern besloten de beschermingsstatus van de wolf aan te passen van “strikt beschermd” naar “beschermd”. Deze wijziging is inmiddels ingetreden, en de betreffende passages van de Habitatrichtlijn worden aangepast. Daarmee kunnen flexibeler maatregelen genomen worden om wolvenpopulaties te beheren. Dit betekent dat EU-lidstaten maatregelen mogen treffen voor het beheer van de wolf zolang deze niet de levensvatbaarheid van de populatie aantasten.

In Nederland monitoren de provincies de status en ontwikkeling van wolvenpopulaties en rapporteren aan Europa. Het bevoegd gezag ligt bij Gedeputeerde Staten. Met de gewijzigde beschermingsstatus ontstaat er meer ruimte voor de provincies om maatregelen te treffen, zolang de gunstige staat van instandhouding niet wordt aangetast. Die staat is hier echter nog niet bereikt. Dit betekent dat er vooralsnog geen maatregelen kunnen worden genomen om wolvenpopulaties te beheren. Internationale afspraken vormen de basis voor het (provinciaal-)beleid. Wanneer het aankomt op het beperken van conflicten tussen wolven, mensen en dieren is het van belang ons eigen gedrag kritisch te bekijken. Wat kun je zelf doen – of laten – om ongewenste situaties te voorkomen?

Natuur en Milieu Epe erkent dat de herintrede van de wolf vraagt om aanpassingen van de mens. Wij zijn niet gewend om met wolven samen te leven en moeten met wolven leren omgaan.

Wolven zijn roofdieren, maar zolang zij mensen zien als potentiële bedreiging zullen zij mensen mijden. Doordat er in Nederland maar weinig plekken zijn waar de wolf écht ongestoord kan leven, zijn ontmoetingen tussen mens en wolf hier niet zeldzaam. Een zekere mate van gewenning aan mensen kan ertoe leiden dat wolven in mensen geen directe bedreiging meer zien, en daardoor minder schuw worden. Zolang er geen interesse ontstaat in mensen en menselijke activiteiten is dat geen probleem. Schuwheid naar mensen toe kan ook verminderen door actief menselijk handelen, bijvoorbeeld wanneer wolven mensen gaan associëren met voedsel. Belangrijk is dus vooral om wolven met rust te laten, en zeker niet te voeren. Dat is simpel, en geldt bovendien voor alle in het wild levende soorten.

Niet alleen mensen, maar ook honden kunnen voor verstoring zorgen. Het aanlijnen van honden verkleint de kans op incidenten tussen wolf, hond en mens. Omdat honden en wolven genetisch verwant zijn, kan een wolf een hond als bedreiging zien. Die kans is extra groot in de lente en zomer, wanneer wolven welpen krijgen en deze willen beschermen. Ook andere soorten dan de wolf zijn gebaat bij het aanlijnen van honden in het broedseizoen. Loslopende honden verstoren gemakkelijk de rust die in het broedseizoen juist zo belangrijk is voor dieren om hun jongen groot te brengen. Een lijn van maximaal 10 meter en het volgen van paden voorkomt ongewenste situaties.

Wolven jagen vooral in hun eigen leefgebied op in het wild levende hoefdieren, zoals reeën, zwijnen, edelherten en damherten, maar eten ook muizen, ratten en bevers. Toch komt het ook voor dat landbouwhuisdieren, met name schapen, worden gepakt door de wolf. Dat heeft grote impact, en het is begrijpelijk dat diereigenaren daar bezorgd om zijn. Het is daarbij wel van belang te weten dat dit slechts een klein aandeel in het dieet vormt van gevestigde wolven. Landbouwhuisdieren vallen vooral ten prooi aan zwervende, jonge wolven op zoek naar een eigen territorium. Trefkans en gemak maken dat zo’n wolf schapen als prooi pakt. Het nemen van preventieve maatregelen is effectief om schade te voorkomen, bijvoorbeeld door het plaatsen van geschikte rasters, nachtelijk ophokken of het inzetten van kuddebewakingshonden.

Natuur en Milieu Epe:

• Zet zich in voor een robuust landschap waarin roofdieren kunnen leven. Dat betekent dat er veel aandacht moet zijn voor de relatie tussen wolven en mensen, maar ook tussen mensen en andere diersoorten.

• Is tegen het verstoren, verjagen of afschieten van wolven die vee aanvallen, preventieve maatregelen zijn effectief in het voorkomen van schade.

• Bepleit gedragsaanpassingen van mensen ten opzichte van in het wild levende (roof-)dieren, zonder verstoring is er minder conflict.

• Stelt dat beleid gebaseerd moet zijn op basis van wetenschappelijk onderzoek en niet op sentiment.

• Meent dat er bij minder conflict meer draagvlak ontstaat voor de wolf als toppredator op de Veluwe.

• Wil draagvlak voor de wolf vergroten.